De periode van kerst tot nieuwjaar
zijn traditiegetrouw het moment om de Sisi films uit de jaren 50 weer eens uit
de kast te halen. Dit keer kwam daar het tweede seizoen van de nieuwe tv serie
Sisi ook nog bij. Tijdens de kerstdagen begon de Duitse tv met de Romy
Schneider trilogie. Daarna bij de NPO de hele week zes afleveringen van de tv serie en op
nieuwjaarsdag sloot RTL aan met drie films op één avond.
We weten dat het bij deze verfilmingen niet altijd heel nauw genomen wordt met de historische juistheid. Zeker niet bij de Romy Schneider trilogie uit de jaren 50. Echter als het gaat om de romantiek en de pracht en praal zijn die films natuurlijk onovertroffen. De recentere tv serie is een stuk dichter bij de waarheid hoewel de geschiedenis daar soms ook wat 'aangepast' is zullen we maar zeggen.
Ik vroeg mij af hoe het zat met de historische juistheid van de gedragen onderscheidingen van keizer Franz-Joseph. Je kan het een beroepsmatige afwijking noemen om op die manier naar Sisi te kijken, maar omdat ik bij de Koninklijke Verzamelingen al een tijdje bezig ben met het registreren van de onderscheidingen die wij in onze collectie hebben van de leden van het Nederlandse koningshuis was ik nieuwsgierig hoe het zat met de onderscheidingen van keizer Franz-Joseph en hoe ze daar in film en serie mee omgegaan zijn. En dat was een hele klus want hij heeft over zijn hele regeerperiode 5 Oostenrijkse grootkruizen en 57 hoge of hoogste buitenlandse onderscheidingen gekregen, bovendien 2 onderscheidingen zelf ingesteld. Daarnaast nog de nodige herinneringsmedailles die soms ook gedragen worden. Op het galauniform dat in een Oostenrijks museum tentoongesteld staat zijn boven de borststerren vier van deze herinneringsmedailles opgespeld.
Terug naar de films. Ik kan alvast verklappen dat zowel in de jaren 50 films als in de recente Sisi serie de juistheid heel goed is nagekomen. Allereerst wordt in alle scenes, op alle uniformen en onder alle omstandigheden middenvoor de orde van het Gulden Vlies gedragen. Terecht, het is de allerhoogste onderscheiding die er is. Er bestaan twee versies van: een Oostenrijkse en een Spaanse die min of meer elkaars concurrent zijn. Die historie gaat terug tot Philips de Goede en het voert een beetje te ver om daar nu op in te gaan. Tijdens haar regeerperiode heeft onze koningin Beatrix de Spaanse Orde van het Gulden Vlies gekregen.
Tijdens de dagelijkse gang van zaken aan het hof draagt Franz tevens een borstster (eigenlijk meer een kruis met lauwerkrans erachter) en een onderscheiding die bestaat uit een wit kruis aan een geel-zwart gestreept, driehoekig gevouwen lintje. De borstster is van de Militär Maria-Theresien-Orden, de eerste Oostenrijkse militaire onderscheiding, in 1757 ingesteld door keizerin Maria Theresia. De volledige onderscheiding bestaat naast de borstster uit een rood-wit-rood gestreept grootlint met als versiersel op de heup een wit geëmailleerd kruis met rood-wit-rood gestreept medaillon. Bij één van de scenes uit de film is naast het grootlint het versiersel op de borst gespeld in plaats van onderaan het lint, en daarbij ook nog de ster, en dat kan volgens mij niet samen. De volledige onderscheiding dus met grootlint, ordeteken en borstster, is kloppend in heel veel scenes te zien, bij alle officiële gelegenheden.
Het witte kruis met het geel-zwarte lintje is een apart verhaal. Het gaat hierbij om de 4e klasse van het ridderkruis van de Russische Sint-Jorisorde. Ik begreep niet meteen waarom Franz-Josef deze onderscheiding altijd en overal droeg, zelfs op het slagveld, en blijkbaar prefereerde boven tal van andere onderscheidingen. Het historische verhaal hierbij is, dat het bedoeld is als 'diplomatiek compliment' tegenover de Russische tsaar. In 1848 is de tsaar met zijn legers te hulp geschoten om de revolutie van de Hongaren neer te slaan. Als de tsaar dat niet had gedaan was er geen Habsburgse monarchie meer geweest, dus Franz-Joseph heeft zijn hele bestaan als keizer daaraan te danken gehad en hij heeft zijn dankbaarheid getoond door het dragen van deze onderscheiding gedurende zijn hele verdere leven, zelfs tijdens de laatste twee jaar toen zijn land in oorlog was met Rusland. Ook weer heel juist nagevolgd in de filmseries, hoewel het aantal en de breedte van de streepjes op het lint soms afwijken. Het vouwen van het lint in een driehoek schijnt iets typisch Oostenrijks te zijn, maar volgens mij doen veel Balkanlanden dit eveneens zo. Wij doen dat bij ons helemaal niet voor zover ik weet.
Als Franz-Joseph het volledige grootkruis van de Maria-Theresien Orden draagt dan heeft hij daarbij nog drie andere borststerren van andere binnenlandse onderscheidingen. Dit zijn, altijd in dezelfde volgorde, de Königlich ungarischer St. Stephan-Orden, de Leopold-Orden, en onderaan de Orden der Eisernen Krone. Ook weer correct in films en serie. De herinneringsmedailles op het gala-uniform zijn van links naar rechts de Kriegsmedaille, Militärdienstzeichen für Offiziere Ie Klasse voor 50 dienstjaren, Jubiläums-Erinnerungsmedaille 1898 en Jubiläums-Kreuz 1908.
Tot slot nog een opmerkelijk feit.
Als de verhouding tussen Hongarije en het hof in Wenen op een dieptepunt is,
reizen Sisi en Franz af naar Hongarije om een burgeroorlog te voorkomen. Om de
Hongaren tegemoet te komen draagt Sisi een jurk met de kleuren rood en groen
van de Hongaarse vlag. Franz heeft om de Hongaren niet voor het hoofd te stoten
zijn rood-wit-rood gestreepte lint thuisgelaten, immers de kleuren van
Oostenrijk. In plaats daarvan draagt hij een effen bordeauxrood lint, dat
volgens mij bij geen enkele orde hoort. Hij had naar mijn idee ook het
grootlint van de Hongaarse St. Stephan orde kunnen nemen, dat groen-rood
gestreept is. Dat had ook mooi bij de jurk van Sisi gepast. Als Sisi later
alleen naar Hongarije reist om de Hongaren zelfstandig bestuur aan te bieden,
draagt zij ook dit bordeauxrode lint.
Zo, nu weet iedereen waar je op
moet letten als tijdens de volgende kerstperiode alles opnieuw weer eens
herhaald wordt.
Posts
