Wandelingetje in Nieuwpoort

Korte wandeling naar Nieuwpoort. Niet het Belgische Nieuwpoort van de slag waar iedereen meteen het jaartal bij weet, maar het Nieuwpoort van de Oude Hollandse Waterlinie. De inwoners van Nieuwpoort zeggen overigens geen Nieuwpoort maar "De Poort". Het ligt tegenover Schoonhoven, aan de andere kant van de Lek, dus met het pontje overvaren en een kilometer over de dijk en dan ben je in de vesting Nieuwpoort. Het is een van de best bewaarde vestingen van ons land, waar je over de vestingwallen bijna helemaal rondom het stadje kan lopen.

 

Een mannetje kwam op de fiets aanrijden en vroeg me "die vesting, is daar nog iets van over? Toen ik aan kwam rijden zag het op een bordje staan: vesting". 
Ik wilde hem zeggen: jazeker u staat er op, en hem uitleggen wat er te zien was. Maar dat was niet naar zijn zin, hij had geloof ik een middeleeuws kasteel in gedachten en hij vroeg hetzelfde aan iemand anders "die vesting, is daar nog iets van over?" Als ik ergens een hekel aan heb dan is het aan iemand die iets vraagt en dan niet naar het antwoord luistert. Ik maakte me snel uit de voeten en liet de onnozelaar verder dromen over zijn luchtkasteel.

Twee onderdelen van de vesting. Links een doorgang in de vestingwal die bij hoog water afgesloten kan worden. Vroeger stond hier een stadspoort. Rechts een beer met twee monniken, wat vestingbouwkundige taal is voor een keermuur met obstakels die moeten voorkomen dat de vijand over de muur kruipt.

Nog een doorgang, aan de tegenoverliggende kant van de vesting. Ook hier stond ooit een stadspoort. En een kanon dat we misschien nog een keer nodig hebben als de Russen komen.

Bij een waterlinie is het de bedoeling dat grote stukken land onder water komen te staan zodat daarmee de vijand tegengehouden kan worden. Omdat de boeren er op zijn zachtst gezegd niet blij mee zijn als hun land onder water komt te staan, hebben ze in Nieuwpoort de inlaatsluis onder het stadhuis gebouwd om te voorkomen dat de boeren de sluis zouden saboteren. 

 

De Lekdijk tussen Schoonhovenseveer en Langerak heeft eigen putdeksels. Het is een deksel boven een waterontspanner. Nooit van gehoord. Volgens het informatiebord een systeem om bij een te hoog grondwaterpeil aan de landzijde van de dijk water af te voeren.

 

 

Wandelen in de Biesbosch (zonder Arie Boomsma)

Biesbosch  wandelroute 18 september 2025

Na de stedentrips van de afgelopen maanden wilde ik me eens gaan richten op het platteland. Geen architectuur, geen musea, geen drukte, alleen landschap. Een stapeltje wandelgidsen geleend bij de bibliotheek. Ik kon natuurlijk zo maar ergens een eind gaan lopen, maar het leek me toch aantrekkelijker om een vooraf bedachte route te volgen, liefst met een thema. Wandelgidsen zijn er te kust en te keur, van korte wandelingetjes tot aan pelgrimstochten en lange afstand wandelpaden. Een van de gidsen die ik van de bibliotheek had was het 10.000 stappen boek van Arie Boomsma. Ooit een boegbeeld van de Evangelische Omroep en nu een soort gezondheidsgoeroe. Aan deze wandelgids, uitgegeven door de ANWB, heeft hij vooral zijn naam verbonden. Hij heeft de routes niet zelf beschreven, niet bedacht en misschien zelfs niet gelopen, Maar bij elk van de 30 beschreven routes staat wel een paginagrote foto van Arie Boomsma. Is het een narcist of krijgt hij veel geld? De ANWB heeft in ieder geval getracht zoveel mogelijk uit zijn naamsbekendheid te persen.

De gids is voor mij wel aantrekkelijk om mee te beginnen want de routes zijn niet al te ver bij mij vandaan en ook niet te lang. Ik heb het boek gekopieerd en het was heel makkelijk om de fotopagina's met Arie Boomsma over te slaan dus daarom heb ik als titel "Wandelen zonder Arie Boomsma" en hij komt in de rest van dit stuk dan ook niet meer voor.

Ik heb gekozen voor een wandelroute in de Biesbosch. Bij mij het pontje over naar Gorinchem, de Merwedebrug over en bij de eerste afslag naar Werkendam. Dan ben je er al bijna. De Biesbosch, een gebied met veel water en heel misschien, met veel geluk, spot ik nog een bever.

Op bordjes wordt volop gewezen op gevaren die op de loer liggen: ondergelopen en slecht begaanbare paden, modder, gevaarlijke insecten, pas op hier voor, pas op daar voor. Nou dan zijn ze nog niet in Frankrijk geweest. Daarbij vergeleken is alles hier aangeharkt, gemaaid, gesnoeid, gestofzuigd, ik zou niet weten hoe je hier een buil kunt vallen. Ik heb netjes de voorgeschreven route gevolgd en ben daar niet van afgeweken, maar het lijkt me dat er in dit gebied wel interessantere routes te bedenken zijn. Vrij veel saaie stukken, met kaarsrechte geasfalteerde paden met aan weerskanten alleen zicht op dicht stuikgewas. Dat moet toch beter kunnen. De Biesbosch is wel in trek bij vogelaars, gewapend met grote verrekijkers en statieven.

Met zoveel water in het landschap wemelt het natuurlijk ook van de watervogels. Ik stond net op het punt om de natuurfoto van het jaar te maken, met honderden watervogels op een rij palen en takken in het water, toen ik bij het zoeken van het ideale standpunt iets te veel lawaai maakte en de hele zwerm in één beweging opvloog. Kans verkeken. Ik ben geen natuurfotograaf, ik fotografeer normaal alleen dode dingen, die vliegen niet weg.

 

 

 Een eendenkooi

 

Ik vond op een bankje langs de route deze armband. Zag er nog helemaal nieuw uit. Een soort suvival dingetje met een kompas. Ik moest even online opzoeken wat het eigenlijk was, bij BOL heb je ze al voor 8 euro dus niet echt een kapitaal. Behalve een kompas zit er een metalen schrapertje en een staafje in dat samen bedoeld is om vuur te maken. En aan de zijkant een fluitje. Dat kompas wordt helemaal verstoord door het metalen onderdeel dus daar heb je pas iets aan als je de armband loskoppelt en het metaal niet meer in de buurt komt van het kompas. 

No way dat ik hier ooit een bever zal zien. Een bever zie je alleen op plaatjes, op reclameborden en bij café "Het Bolle Bevertje".

De enige bever die ik heb gezien

Het Biesboschmuseum

Geen musea dacht ik vooraf, maar er is wel degelijk een Biesboschmuseum, en dat is nog leuk ook. Over het ontstaan van de Biesbosch, over de mensen die er werkten, en over de natuur. En ik vond er iets terug wat ik al lang vergeten was, namelijk....

Het Ketenbesluit

Ik was het totaal vergeten. Het Ketenbesluit. Toen ik bij de Gemeente Krimpenerwaard aan de bouwarchieven werkte kwam ik enkele keren oude bouwaanvragen tegen over houten noodwoningen. Die aanvragen werden getoetst aan het Ketenbesluit. Het Ketenbesluit is in 1908 door de overheid ingesteld na kritische artikelen in de dagbladen en na een onderzoek naar de mensonterende omstandigheden waaronder de griendwerkers in de Biesbosch moesten leven. Er staan eisen in waaraan de bouwsels minimaal moeten voldoen, zoals afmetingen, aanwezigheid van ramen en deuren, bouwen op vloedheuvels, enz.|

Griendwerkers, d.w.z. arbeiders die wilgentenen kappen en rietsnijders, verbleven soms een hele week in de grienden omdat ze pas naar huis gingen als hun schuit volgeladen was. Ze werkten voor een baas die het niet zo nauw nam met werkomstandigheden maar delen van de Biesbosch behoorden tot de Kroondomeinen dus het koningshuis was verantwoordelijk voor wat daar gebeurde. Andere delen waren van de Dienst der Domeinen, dus de Nederlandse staat.

Het Ketenbesluit is ontstaan naar aanleiding van de situatie in de Biesbosch maar gold wel voor het hele land. Later, net na de oorlog, zijn veel tijdelijke houten woningen gebouwd, die ook moesten voldoen aan de regels van het Ketenbesluit (dat aangepast was in 1924). De vergunning voor een tijdelijke woning was doorgaans voor 5 jaar, maar in Ouderkerk aan de IJssel (dat tegenwoordig tot de gemeente Krimpenerwaard behoort) staan nog steeds tijdelijke houten woningen uit 1946 of daaromtrent. Er zijn vergunningen voor het plaatsen van een dakkapel afgegeven voor woningen die er strikt genomen al 50 jaar niet meer hadden mogen staan.

 

"Tijdelijke" houten woningen uit 1946 in Ouderkerk aan de IJssel. Wel netjes bijgehouden, verbouwd, en waarschijnlijk aangepast aan huidige normen.

 

 Bouwtekening van een houten noodwoning, voltooid in 1949 in Stolwijk en later verplaatst naar Ouderkerk aan de IJssel.

 

 

 

Putdeksels 2

 Deksels in Breda

Deksels in Den Bosch

Deksels in Doesburg

 Deksels in Gorinchem

Deksels in Den Helder

Deksels in Assen