Vestingwandeling Oudewater

Vestingwandeling die een cultuurwandeling werd 28 september 2025 

Oudewater was een van de vestingsteden in de Oude Hollandse Waterlinie. Maar van deze vesting is vrijwel niets meer over. Bij de VVV wisten ze zelfs nauwelijks dat Oudewater ook een vesting was. Het werd dus een wandeling met 'hier was vroeger..., maar nu is er niets meer". Er is wat fantasie voor nodig om het een vestingwandeling te kunnen noemen. Vestingwallen zijn er helemaal niet meer, stadspoorten ook niet, alleen nog waterlopen die het tracé van de oude grachten aangeven. Er is zelfs een Prins Willem III vaarroute bedacht. De stadhouder-prins voer met een commandoschip langs zijn troepen om ze te inspecteren en hij zou hierbij deze route genomen hebben.Hmmm.

 

 De vesting Oudewater bestaat alleen nog in de vorm van water, what's in a name

Gelukkig is er meer te beleven in dit stadje. Oudewater heeft zeer veel architectuurmonumenten, onder andere het wijkje het Rode Dorp (vanwege de rode daken) uit 1922 van de architect Jan Wils (bekend van het Olympisch Stadion in Amsterdam en Papaverhof in Den Haag). Het is gebouwd op de plaats van een oude stadswal wat nog terug te vinden is in de straatnaam Lange Burchwal. 
Het hek Rozenburg is historisch en gaf toegang tot buitentuinen, buiten de vesting, van welgestelde burgers. 
In een van de vestinggrachten vinden we het kunstwerk "Naiaden", waternimfen uit de Griekse mythologie. 
Op een ander deel van een voormalige stadswal, de Westerwal, is een interessant appartementengebouw verrezen. Het gebouw heet Pleinwachter en heeft een mooie groene kleurstelling, in werkelijkheid veel mooier dan de artist impressions die ik er van gezien heb. Oude industrie er omheen wordt nog afgebroken. Het stedebouwkundig plan voor de herontwikkeling van het hele industriegebied is in handen van West 8. Het is op een voormalig bastion van de vesting.

Het gebouw in de Kapellestraat is het St.Anthonius Patronaat, een rooms-katholiek parochiehuis gebouwd in 1916, tegenwoordig cultureel centrum De Klepper. Mooi zijn de versieringen in de gevel, kenmerkend voor die tijd.
Schanskorven, ik ken ze van het gebruik in de loopgraven van de Eerste Wereldoorlog, ze heten dan gabions. De korf wordt ergens neergezet, gevuld met puin, grond, stenen, zand, enz. en dan kan er achter gekropen worden als bescherming. Een moderne variant van metaalgaas zie je tegenwoordig overal in de openbare ruimte en in privétuinen, ze zijn dan rechthoekig en gevuld met breuksteen en vormen zo een muurtje. Niet noodzakelijkerwijs om achter weg te kruipen maar bedoeld als erfafscheiding. Het vindt dus zijn oorsprong in de vestingbouw. Hier nagemaakt van wilgenteen om nog iets van het vestingverleden terug te halen.
Een grappig theekoepeltje
De begraafplaats is aangelegd op één van de bastions van de vesting. Dat werd vaker gedaan. In andere vestingsteden, zoals in Schoonhoven, zijn bastions daar ook voor benut.

Ik heb geleerd dat Oudewater bekend staat om twee dingen: de heksenwaag en de fabricage van touw. Gewogen in de waag ben ik al eens, en ik weet al dat ik geen heks ben dus dat kon ik overslaan. 

Touwmuseum 

Oudewater heeft een touwmuseum. Ik heb nog nooit in zo'n korte tijd zoveel voor mij onbekende vaktermen voorbij horen komen. Wat valt er nog veel te leren. In de hoogtijdagen had Oudewater wel 45 touwbanen. Volgens het museum kwam alle tuigage van de VOC schepen uit Oudewater. Wie zal het tegenspreken. 
Nog een onbelangrijk weetje: er is ontdekt dat rechtsom gewonden touw 4% sterker is dan linksom gewonden, en niemand weet hoe dat komt.

 

Kroningsdeksel

Oudewater heeft een kroningsdeksel. Een onverlaat had zijn motor er bovenop geparkeerd. Toen ik er later nog een keer langs kwam was de motor weg dus kon ik alsnog een foto maken. Het deksel ligt op een vrij willekeurige plaats langs een grachtje. Maar in het kader van het 750 jarig bestaan van de stad is er een moderne sculptuur naast gezet, genaamd "Rebecca". Je zou het zo niet zeggen maar het symboliseert saamhorigheid, gastvrijheid, trouw, ontmoeting, verbinding en vasthoudendheid, wat wil je nog meer. Het zou ook een water tappunt moeten zijn, maar er kwam geen druppel water uit. De koning heeft het beeld in 2015 onthuld en dat is dan wel weer aardig want het kan haast niet anders of hij heeft daarbij op zijn eigen putdeksel gestaan.