Twee
foto’s, twee beschrijvingen, één gebeurtenis
De
beschrijvingen van twee sterk op elkaar gelijkende foto’s van verschillende
herkomst bevatten een opmerkelijke tegenstrijdigheid. Bij de ene foto luidde
het bijschrift “Erewacht bij de begrafenis van een Engelse vlieger”, in de
andere beschrijving werd de erewacht echter toegeschreven aan de begrafenis van
een Duitse vlieger. Wie de Duitse vlieger zou moeten zijn vertelde het
bijschrift niet, maar bij de eerste foto stond dat het zou gaan om de
begrafenis van de Engelse officier-vlieger J.Miller, in april 1940. De
beschrijvingen gingen verder alleen in op de uniformering en uitrusting van deze Nederlandse
militairen van de genie, en gaven geen bijzonderheden over de plechtigheid.
 |
|
Foto referentie 00139926. V.l.n.r.:
Stanley Caplin, Pat Copinger, Trevor Geach.
|
Zonder
twijfel gaat het bij beide foto's om dezelfde erewacht. De ene foto is van links
genomen, de andere van rechts maar wie de militairen stuk voor stuk afgaat, en met
name let op hun lengte, zal constateren dat het om hetzelfde rijtje gaat.
Alleen de naam Miller en de datering april 1940 gaven een aanknopingspunt om
het raadsel op te lossen om tot een eensluidende beschrijving te komen.
Een
zoekopdracht in de eigen collectiedatabase op de naam Miller bracht aan het
licht dat er nog een derde foto was die in verband gebracht kon worden met de
gebeurtenis. Het is een persfoto van drie Britse militairen die volgens de
beschrijving in de rouwstoet achter de baar aan lopen van hun omgekomen
kameraad. Dit bijschrift noemde een meer precieze datum van 5 april 1940. Met
de naam en de nu gevonden datum, gecombineerd met de geografische locatie
Nederland, kon zonder problemen het overlijdensrecord gevonden worden in de
database van de Commonwealth War Graves Commission: http://www.cwgc.org/
In Memory of
Sergeant JAMES EMERSON MILLER
580921, 77 Sqdn., Royal Air Force
who died age 26
on 28 March 1940
Son of Robert Emerson Miller and
Catherine Miller, of Jarvis, Ontario, Canada.
Remembered with honour
ROTTERDAM (CROOSWIJK) GENERAL
CEMETERY
Geen
Engelsman dus, maar een Canadees, geen officier maar een sergeant (observer),
datum van overlijden 28 maart 1940. Begraven op de begraafplaats Crooswijk in
Rotterdam op 5 april 1940
Een
internetforum zette me op het spoor van een boek waarin het luchtincident, dat
heeft geleid tot de dood van de vliegenier, uitvoerig wordt beschreven.
Hans
Onderwater / En toen was het stil... : de luchtoorlog boven Rotterdam en
IJsselmonde 1940-1945 / Hollandia, Baarn 1981
Het
boek is in de bibliotheek van het Legermuseum aanwezig onder exemplaarnummer
00036567. Hierin kan het hele verhaal nagelezen worden. In een paar woorden
naverteld komt het hier op neer:
Het
vliegtuig waarin Miller zat, een Whitley van No.77 squadron, was op de
terugtocht van een propagandavlucht boven Duitsland. Het toestel was in zwaar
bewolkt weer uit koers geraakt en boven Nederlands grondgebied terecht gekomen.
Het Nederlandse luchtruim was in maart al diverse malen geschonden, door zowel
Duitse als Britse vliegtuigen. Gezien de strikte neutraliteit die Nederland
trachtte te handhaven, werd na iedere melding van luchtwachtposten alarm
geslagen en stegen Nederlandse jagers op om de indringer te onderscheppen. Al
een aantal malen waren Duitse vliegtuigen verdreven, beschadigd of zelfs neergeschoten.
Nu was het dit RAF toestel dat werd gesignaleerd en aangemerkt als indringer.
Het kwam in Limburg het Nederlandse luchtruim binnen en vloog in
noordwestelijke richting. Drie Fokker G-1's, opgestegen van vliegveld
Waalhaven, trachtten de Britse bommenwerper ten zuiden van Rotterdam in de
buurt van Pernis tot landen te dwingen. Toen de Whitley niet reageerde werd
door een van de G-1's het vuur geopend waarop het toestel in brand vloog. De
bemanning slaagde er in het brandende toestel aan de grond te zetten op een
stuk braakliggend terrein waarna ze gevangen werden genomen door toegesnelde
miltairen van een zoeklichtbatterij. Daarbij bleek dat een van de
bemanningsleden, sergeant Miller, ontbrak. Na een korte zoektocht werd zijn
lichaam in de buurt gevonden. Waarschijnlijk heeft hij gedacht dat het toestel
te pletter zou slaan en is hij uit het toestel gesprongen. Zijn parachute kon
echter door de geringe hoogte niet meer tot ontplooiing komen. Zijn stoffelijk
overschot werd per ambulance overgebracht naar het Coolsingel ziekenhuis in
Rotterdam. De vier overige bemanningsleden waren zeer verbaasd toen ze hoorden
dat ze zich in Nederland bevonden, ze hadden gedacht boven Frankrijk te
vliegen. Een van hen bleek licht gewond te zijn en een arts stuurde hem door
naar een ziekenhuis, de andere drie werden geïnterneerd in Fort Spijkerboor. Ze
kregen toestemming om op 5 april aanwezig te zijn bij de begrafenis van hun
omgekomen kameraad. De landelijke pers besteedde ruim aandacht aan het incident
en een film van de begrafenis werd in alle bioscoopjournaals vertoond. De
internering van de bemanningsleden duurde slechts een paar weken. Toen de
Duitsers op 10 mei Nederland binnenvielen zijn ze in alle vroegte met een Brits
oorlogsschip naar Engeland teruggekeerd.
De
complete bemanning van de Whitley V - N1357 bestond uit:
Trevor J. Geach - Flying Officer
(gezagvoerder)
Pat Copinger - Flying Officer (2e
piloot)
Stanley H.E. Caplin - Leading
Aircraftman (navigator)
Robert B. Barrie - Aircraftman
second class (boordschutter)
James
E. Miller - Sergeant (waarnemer)
Foto
uit het boek van Hans Onderwater, met de drie bemanningsleden Stanley Caplin,
Pat Copinger, Trevor Geach vergezeld door squadron leader Alex Adams,
consul-generaal Gable en ambassade-secretaris Sir Kenneth Kirkwood tijdens de
begrafenis op de begraafplaats Crooswijk.
Zoals
gezegd is er destijds aardig wat persaandacht geweest voor het luchtincident.
Niet verwonderlijk dat er iets terug te vinden is in de kranten van die tijd.
Het Rotterdamsch Nieuwsblad uit deze periode is online te raadplegen op de
website van het Rotterdams gemeentearchief
Hiermee
is nog niet voor honderd procent zeker geworden of de erewacht toegeschreven
kan worden aan de begrafenis van James Miller. Voorlopig ga ik hier wel van
uit, maar mocht iemand over informatie beschikken die een andere kant uit wijst
dan zou ik dat graag horen.
Objectnummers
van de drie foto's : 00139926, 00276990,
00277262
Aanwijzingen
kwamen onder meer van het internetforum http://www.grebbeberg.nl/
in
de rubriek May 1940: War over Holland
Posts
