Géén kanon voor het Legermuseum

Dat een verwerving van een object ook wel eens niet lukt blijkt uit het volgende geval. Toen ik de bovenstaande tekening voor het eerst zag dacht ik dat het ging om een plattegrond van een ruimte, zoiets als een opstelling voor een tentoonstelling. Maar nee, het bleek te gaan om een kanon. Het is een schild van een kanon recht van voren gezien.
De tekening is een bijlage bij een brief van Cadet-Sergeant J.C.Hopperus Buma, van 23 december 1946, waarin het Legermuseum attent gemaakt wordt op een kanon dat mogelijk een aanwinst voor het museum zou kunnen zijn. In zijn eigen woorden:

"Enige tijd na de wapenstilstand van 7 mei 1945 kwam hier in Deventer een Engelse bezetting. Deze beschikte o.a. over enige stukken P.A.G. Het viel mij terstond op, dat zich onder hun six-pounders ook een Duits stuk P.A.K. bevond. Het is een van die kanonnen van 3,7 cm waarmee de Duitse stormtroepen bewapend waren. Het heeft iets van onze P.A.G. van 4,7 cm, alleen zijn deze stukken van een pantserplaat voorzien. Interessant is dat het door de Engelsen op de Duitsers is veroverd, en daarna in de gehele verdere veldtocht tegen de Duitsers is gebruikt. Op zichzelf geen zeldzaam exemplaar, is het in militair historisch opzicht zeer de moeite waard, daar de bedienende manschappen, op het pantserschild geschilderd hebben aan welke gevechtshandelingen het stuk heeft deelgenomen. Bovendien zijn er vele emblemen van Engelse regimenten op geschilderd. Bijgaand schetsje geeft U hiervan een indruk.
Er zijn plannen om het stuk in het Waagmuseum te Deventer te plaatsen. Volgens mij echter komt het stuk meer in aanmerking om in het Legermuseum geplaatst te worden, daar het hier niet plaatselijke of gewestelijke historie betreft, maar iets van algemeen militair historische aard. Bovendien is het, aan de zijde van het Waagmuseum, nu al een jaar lang bij plannen gebleven, en staat het stuk te roesten op het binnenplein van het Stadhuis te Deventer.
De Engelsen hebben bij hun vertrek, de banden en richtapparaten van het kanon afgesloopt. Overigens verkeert het stuk in redelijken staat. Indien U met mij eens bent, dat dit stuk voor het nageslacht moet worden bewaard, zoudt u zich met de Burgemeester van Deventer in verbinding kunnen stellen."

De directeur van het Legermuseum is het inderdaad met de briefschrijver eens, en onderneemt de nodige stappen om het stuk in bezit te krijgen, maar blijkbaar is de burgemeester van Deventer niet de enige die beslist over het lot van het kanon. Op 17 mei 1947, dus 5 maanden later, komt een brief van Luitenant-Kolonel Siliacus, Hoofd van de Dienst van den Kwartiermeester-Generaal, Dienst Beheer Achtergelaten Materieel. Alleen zo'n dienst en zo'n titel al, verklaren een beetje de maandenlange procedure. Hij bericht:

"...dat ik heden te Deventer den bewusten vuurmond heb aangetroffen op het terrein van de gemeentepolitie onder welks bewaking hij gesteld is. De beschrijving, zooals gegeven door den cadet-sergeant J.C.Hopperus Buma is juist; aan den vuurmond ontbreken echter de richtmiddelen, het sluitstuk met uitwerper, de luchtbanden, onderdelen en verwisselstukken.
Naar inlichtingen mij verstrekt door den Heer G.J. Lugard, Directeur van het museum "De Waag" te Deventer, zou de vuurmond door de betrokken militaire autoriteiten aan de stad Deventer zijn geschonken, welk geschenk door de gemeente op zodanige hogen prijs werd gesteld, dat men besloten heeft het voorwerp in het museum "De Waag" onder te brengen, en te bewaren als historisch gedenkteken.
Daar waar de vuurmond voor het Leger geen of weinig waarde heeft, bestaan mijnerzijds geen bezwaren tot het verlenen van de nodige medewerking in deze, aan de gemeente Deventer en moge ik U adviseren het kanon ter plaatse te laten."

En daarmee was voor het Legermuseum de zaak afgedaan, de kans op verwerving verkeken. Wat is er verder met het kanon gebeurd? Het museum "De Waag", het huidige Historisch Museum Deventer, is misschien nog steeds de eigenaar, maar op internet staat een berichtje van Wim Rietkerk uit Ede, die weet te vertellen dat het stuk jarenlang op het terrein van de Boreelkazerne heeft gestaan.
"Toen ik daar in de periode 1981-83 werkte bij 541 Vbdbat, heb ik dit kanon met twee collega's helemaal opgeknapt, gangbaar gemaakt en persoonlijk de opgeschilderde emblemen gerestaureerd."

Tegenwoordig staat het kanon in volle glorie in Deventer opgesteld bij de Deventerbrug, waar hij is overgeleverd aan elementen en andere invloeden. Het stuk met zijn Engelse achtergrond staat er "ter nagedachtenis van de bevrijding door de Canadezen". Nou ja, whatever, ze spreken ook Engels.

Archiefreferentie: 1145
Link naar website " Oorlogsmusea" waar ook de recente plaatjes van het kanon vandaan komen: http://www.oorlogsmusea.nl/artikel/7405/PAK-36-Kanon-Deventer.htm

Aris de Bruijn
The Legermuseum Archives