Kleurenroute Leeuwarden 24 augustus 2025
Ik heb een hele dag ingepland om de kleurenroute Leeuwarden te lopen, en dan ook niets anders te doen dan dat.
De Kleurengids Leeuwarden van de Stichting Kleur Buiten is uit 1989 en al erg gedateerd. Ik ben benieuwd of er nog wel iets van klopt. Gebouwen zijn misschien wel verdwenen of hebben een andere kleur gekregen. De gids zelf heeft een bijzondere opzet. In plaats van een verhaal door een kleurenspecialist is er hier voor gekozen de betrokkenen zelf aan het woord te laten. Dus bewoners, eigenaren, buren, kunstenaars, architecten, mensen van de welstand of van de gemeente. Dat geeft bijzondere verhalen over de totstandkoming van de kleurgeving. Dat ging niet altijd zonder slag of stoot.
Hieronder een selectie uit de 26 objecten van de totale kleurenroute.
01 - Nieuwestad 63 en 65
Twee panden waren vroeger het onderkomen van bar-dancing Vat 69. De welstandscommissie was destijds ongelukkig met de kleurgeving. De panden waren roomkleurig geschilderd waar voorheen schoon metselwerk te zien was. Door het hele pand roomkleurig te schilderen was elke architectonische geleding verloren gegaan.
Tegenwoordig is het geen dancing meer maar horeca. De roomkleur is overgeschilderd met rood. Misschien is toch geprobeerd een steenkleur te benaderen zoals de welstand gewild had. Maar het is vrij doods en ook niet echt een steenkleur, meer een kleur uit de cosmetica.
02 - Bagijnestraat 40 en 42
De kleur is door de jaren heen onveranderd gebleven. Destijds een werkplaats van een schilder en een aannemer naast elkaar. De schilder heeft als eerste zijn pand overgeschilderd van een lichte leverkleur naar geel. Daarna heeft de aannemer zijn gevel gestuct en gekeken naar de kleur van zijn buurman. Blijkbaar was iedereen tevreden want er is sindsdien niets aan de kleurstelling van gevel en kozijnen veranderd, hoewel er nu andere bedrijven in zitten
03 - Bagijnestraat 52
De eigenaar-bewoner van dit pand benoemt de kleur van 35 jaar geleden als licht-aubergine. Het was in ieder geval iets paarser dan nu. Het is vast en zeker een keer overgeschilderd met een meer op baksteen lijkende roodbruine kleur
04 - Westerkerk
De Westerkerk is sinds de 90er jaren een theater en heeft toen ook zijn opvallende gele kleur gekregen. En de deuren kleurden van groen naar rood. In dezelfde periode zijn ook de Hoofdwacht en de Waalse kerk geel gekleurd. (06 en 11 uit de route)
06 - Hoofdwacht
De Hoofdwacht aan het Hofplein had vroeger een onopvallende kleur. Sinds het lichtgeel geschilderd is heeft men oog gekregen voor de architectuur en harmonieert het met de bruine baksteen van het stadhuis er naast. Een voorbeeld van kleurgeving waar iedereen tevreden mee is.
07 - Stadhouderlijk hof
Stadhouderlijk hof, nu een vestiging van Fletcher Hotels. De heer Timmermans, wethouder van de gemeente, was destijds zeer ontevreden over de witte kleur die het pand gekregen had: "...het was een romantisch geheel dat een eeuw geleden door een rigoureuze verbouwing totaal van karakter veranderde... van buiten is het een dooie diender... Er is niet alleen kwaliteit verloren gegaan maar het is na het pleisteren ook nog van een witte risicoloze saus voorzien met ramen in standgroen. Dat is de tijdgebonden standaardoplossing."
Tegenwoordig is het pand roze. Zou mijnheer Timmermans hier beter over te spreken zijn geweest? Ik ben bang van niet. Hij was een voorstander van een okerkleur of rode materiaal-imitatiekleur.
08 - Sint Jacobstraat 7
Mijnheer Terpstra van Monumentenzorg vertelt over dit pand dat er historisch kleuronderzoek is gedaan en de gevel in de oorspronkelijke kleuren zijn teruggebracht. Eerder was de hele gevel wit gesausd, zowel de bakstenen als de ornamenten, waardoor de kwaliteit van de architectuur niet tot zijn recht kwam. Terugbrengen in originele kleuren is niet altijd de juiste oplossing maar heeft hier goed gewerkt.
09 - Grote Kerkstraat
Pand van het Fries Letterkundig Museum. Is nogal eens van kleur veranderd. Op de foto in de kleurenroute heeft het pand een rode voorgevel en roze zijgevel. Later werd het rood met lichtgeel en nu rood met oker.
Nog eerder was het grauw ongeschilderd stucwerk. Overleg tussen monumentenzorg, museum, gemeente en schilder heeft geleid tot rood met roze. Daar schrok iedereen van maar is toch gehandhaafd. Blijkbaar niet voor lange tijd want daarna werd de zijgevel lichtgeel. De zware okerkleur die het nu heeft lijkt nog niet zo lang geleden aangebracht.
10 - Kleine Hoogstraat 2, 3, 22
In deze straat een aantal invullingen op opengevallen plaatsen, waarbij is afgeweken van de voorgeschreven materialen en kleuren. Wat precies de motivatie is voor de paarse kleur wordt niet helemaal duidelijk, maar omdat dit straatje al veel verschillende kleuren heeft wordt het wel best gevonden: De architect: "Juist dankzij deze bonte verscheidenheid heeft de Kleine Hoogstraat die typische aantrekkelijke binnenstadsfeer". Sommige omwonenden hoopten dat de kleur na verloop van tijd wat zou verbleken. De kleurkeuze van de kozijnen "werd bepaald door de behoefte aan een prikkelende toevoeging."
De tegels langs het onderste gedeelte van de gevels zijn later aangebracht en zijn op oude foto's niet te zien. Misschien ter bescherming van het stucwerk.
Ook in dit straatje staan enkele gekleurde panden die in de kleurenroute niet genoemd worden, waarschijnlijk later zo geschilderd door iemand die dacht ik zal ze eens laten zien wat kleur is.
Dit pand is uit 1639 en een rijksmonument maar ondanks dat totaal veranderd, zowel de gevelindeling als de kleur. Toen ik zelf bouwvergunningen bewerkte bij de gemeente Krimpenerwaard, geconstateerde ik ook al eens dat een monumentenstatus eigenlijk niets voorstelt. De vooruitgang hou je niet tegen. De bewoners hebben in overleg met monumentenzorg het pand gerestaureerd en de kleur bepaald. Foto links is uit de jaren 50 voor de restauratie (foto uit het monumentenregister), middelste foto na de restauratie, rechter foto huidige toestand.
De restauratie bepaalde een nieuwe stuclaag met schijnvoegen, een lichtgele gevelkleur, nieuw aangebrachte ornamenten in de kleur van de gevel, lichte kozijnen en warmrode ramen.Wat is er gebeurd?
13 - La Venezia
La Venezia op Nieuweburen 137 was ooit een pakhuis, geheel van beton gebouwd in 1910. Het is al heel lang het onderkomen van ijssalon Venezia. Kunstenares Antonia Talamini wilde er bij een restauratie een cassata-ijsje van maken met lagen roze en zacht groen. Dat mocht niet en in plaats daarvan werd het heel licht grijs met iets donkerder banden daartussen. Dat is het nu nog steeds, maar wel aan een opknapbeurt toe zo te zien. Het logo van Venezia staat er nog steeds op. Ik had dat ijsje wel willen zien, dan was het een icoon geworden. Ik heb er natuurlijk wel een ijsje gekocht.
16 - Ossekop 1
Gevel met geel en groen geglazuurde baksteen. Op zich misschien niet uniek maar dit is een zestiende-eeuws pand. Het is geen monument geloof ik maar ze hebben de gevel toch ongemoeid gelaten Voor hetzelfde geld was er een kleurtje overheen geschilderd en dan was het verloren geweest.
20 - Schoolstraat / Zaailand
Geel gepleisterde gevels. Nieuwbouw in een verder historische omgeving. De architect heeft dit bewust abstract gehouden met vlakke gevels zonder detaillering. Het blauwe blok aan het einde van de straat wordt in de kleurenroute niet genoemd maar maakt net zo goed deel uit van het kleurbeeld van de straat. Oud en nieuw gaan best samen, zoals op veel plaatsen in Leeuwarden. Dat geldt in nog sterkere mate voor Groningen maar dat is voor een volgende keer.
Kroningsdeksel
Het kroningsdeksel in Leeuwarden ligt op het Hofplein, naast het stadhuis, voor de hoofdwacht, voor het voormalig stadhouderlijk hof, naast het standbeeld van Willem-Lodewijk Graaf van Nassau en in de buurt van de Wilhelminaboom. Koninklijker kunnen we het niet maken.
Posts
