Stjernfelt - Alarm bij de Atlantikwall

Het loopt weer tegen 6 juni aan, D-Day, en dan kijken we allemaal weer naar De Langste Dag. Al zoveel keer gezien maar het blijft leuk. Ik wil vandaag een pleidooi houden voor een totaal in de nevelen van de geschiedenis opgelost boek over dit onderwerp. Soms komen bij toeval (of niet) een aantal dingen samen die voor een nieuw item zorgen. Allereerst was er het onlangs per email rondgestuurde bericht over de opgegraven bunker bij Scheveningen. Een oorspronkelijk Nederlandse bunker waar een Duitse bunker aan vast gebouwd was. Het Nederlandse deel wordt gespaard en overgebracht naar een plek elders. Het Duitse stukje Atlantikwall zal verdwijnen.
De tweede prikkel was een interview met Antony Beevor in "Voorbij maar niet verdwenen", het tijdschrift verschenen naar aanleiding van het 65 jarig eind aan de Tweede Wereldoorlog, en bij ons gratis uitgedeeld. Vorig jaar verscheen het boek D-Day van Beevor, over de landing in Normandië. Was dat nou nodig zei men daarover. Alweer een boek over D-Day terwijl er al kasten vol geschreven zijn over dit onderwerp. Wat viel er nog aan toe te voegen. De verschijning zou vooral gerechtvaardigd worden door Beevor's gebruik van persoonlijk materiaal, dagboeken, brieven, interviews. Ik geloof dat ik tot ongeveer de helft van het boek gekomen ben toen ik besloot me bij de eerste groep critici aan te sluiten.
Ik lees vaak meerdere boeken over een zelfde onderwerp tegelijkertijd, en was intussen in mijn eigen boekenkast gestuit op een obscuur boekje waar ik misschien ooit wel eens in begonnen was maar dat me verder helemaal was ontschoten. Ik besloot het nu naar aanleiding van 6 juni een nieuwe kans te geven. En ik moet bekennen dat het boek mij niet meer losliet. Nooit eerder had ik een boek over D-Day, de landingen en vooral de Atlantikwall op de dag van de landingen gelezen dat een zo helder beeld schetst van de gebeurtenissen. En een volkomen in vergetelheid geraakt boek denk ik, of misschien heeft er zelfs nooit iemand enige aandacht aan besteed. Hoe onterecht. Vooruit dan hier is het:

Bertil Stjernfelt, Alarm I Atlantvallen.
Zweeds ja, of all languages. Nu is mijn Zweeds niet meer wat het geweest is. Ik heb de Franse versie "Alèrte sur le mur de l'Atlantique". Voor zover ik heb kunnen nagaan de enige taal waarin het is vertaald. Het Zweedse origineel is nog steeds te koop, althans de laatste druk was in 2004, maar de laatste Franse versie is uitgegeven in 1961 en al lang dood en begraven. Hoe jammer dat niet meer mensen hier kennis van kunnen nemen.
Ik heb de schrijver wat gegoogled, want ik wist ook niets van de man. En waarom zou nu uitgerekend een Zweed het beste boek over D-Day ooit geschreven hebben. Stjernfeldt was een Zweeds artillerieofficier, die vrij kort na de landingen de landingsstranden heeft bezocht, in het kielzog van de geallieerde troepen. Hij heeft zelfs nog kans gezien de Duitse bemanningen van de Atlantikwall batterijen te ondervragen. Wat heet persoonlijk materiaal? Beevor kan er jaloers op zijn. Daar kun je het nooit van winnen natuurlijk.

Als iemand nu antiquarisch de jacht wil openen dan zijn dit de gegevens
Bertil Stjernfelt, Alèrte sur le mur de l'Atlantique.
Presses de la Cité, Paris 1961

Mijn exemplaar lenen mag ook, maar ik moet waarschuwen dat de verzuring in het boek dusdanige vormen heeft aangenomen dat het een uur in de wind stinkt. Ik heb er al eens deodorant in gespoten en toen dat niet hielp toiletverfrisser, maar ook dat hielp maar zeer tijdelijk. Je moet het met gestrekte arm op liefst zo groot mogelijke afstand lezen. Misschien is een e-reader toch zo gek nog niet.

Aris de Bruijn
The Legermuseum Archives