Deksels in Arnhem
Deksels in Alkmaar
Deksels in Goes
Deksels in Middelburg
Over oud archief en andere zaken
Deksels in Arnhem
Deksels in Alkmaar
Deksels in Goes
Vrijdagmiddag 27-6-2025
Even snel heen en weer speciaal voor de tentoonstelling Jo Koster in Museum Gouda. Ik had de aankondigingsposters al heel lang zien hangen in het NS station van Gouda, maar ik vond ze een beetje eng. Wie was die vrouw met dat ene zwarte oog?
Nu weet ik het, Jo Koster had op latere leeftijd een oogaandoening gekregen en kon met één oog niet meer zien. Desondanks is ze door blijven werken tot haar dood. Ze heeft in veel verschillende stijlen gewerkt, probeerde eigenlijk alles uit wat om haar heen gebeurde. Reisde veel en had veel contact met tijdgenoten. Begrijp eigenlijk niet waarom ze zo onbekend gebleven is want ze maakte prachtige dingen.
Meteen ook even naar de nieuwe stukken keramiek geweest. Examenstukken van afgestudeerden van de keramiekopleiding in Gouda
Arnhem is te groot en er is te veel te zien om op één dag te doen dus dat worden er minstens twee. Arnhem is ook de eerste stad waar ik een uitgebreide gepubliceerde kleurenroute van heb. Die route is heel lang en ook niet in één keer te lopen, het gaat tot ver buiten het centrum en zelfs tot het stadsdeel aan de andere kant van de Rijn. De Kleurenroute Arnhem, door de vermaarde kleurenspecialist Rob van Maanen is een hogeschool verhandeling over verschillende soorten wit. Dat ga ik hier niet allemaal navertellen maar het komt er op neer dat op vele manieren onderscheid gemaakt kan worden in witten en bijna witten. Het hangt sterk samen met bouwstijl, bouwmateriaal en toepassing. Je kan indelen in kalkwit, titaan-, lood- of zinkwit. Je kan kijken naar de ondergrond, of geschilderd is over baksteen of over pleisterwerk. Er is historisch wit, statiewit (statusverhogend wit), hygienisch wit, onderhoudswit, neo-klassiek wit, abstract wit van Stijl en Nieuwe Zakelijkheid, verheffend wit in de arbeiderswijken, enz.
Arnhem heeft dat allemaal en omdat het niet altijd gaat om puur wit maar ook om gebroken wit en heel lichte gelen of grijzen wordt hier gesproken over blond in plaats van wit: Arnhems Blond.
Ik heb vanaf het begin trouw de blondroute gevolgd maar in het stadsdeel Sint Marten kwam ik langs straten met andere interessante kleuruitingen. Een straat met typische Bruno Taut kleuren, jaren 20, ik moest even terugdenken aan Berlijn. Het hoeft niet altijd alleen maar wit te zijn. Of de mooie baksteenarchitectuur in rijtjes kleine arbeiderswoningen in de wijk Klarendal.
![]() |
kleuren als afspiegeling van de diversiteit van de bevolking zegt men dan |
Rob van Maanen noemt naast het Arnhems Blond ook blauw als kenmerkende kleur voor Arnhem. Ik zou daar voorzichtig mee zijn. In Nederland vind je overal blauw, niet in de laatste plaats omdat een architect die het even niet meer weet al snel naar blauw grijpt. Wij noemden dat dan "architectenblauw" en dat was niet bedoeld als compliment. Maar goed, Arnhem heeft wel zijn kenmerkende blauwe trollybussen, de blauwe golven van Peter Struycken (ik weet toch zeker dat ze vroeger zwart waren dus dat blauw is hier met opzet toegevoegd) en zelfs op het nieuwe station is blauw toegepast. Het is lastig om te bepalen welk blauw specifiek bij Arnhem hoort. Elk filiaal van Albert Heijn past ook zonder meer in dat kleurbeeld en dat kun je toch moeilijk Arnhems noemen.
mooi voorbeeld van individueel blauw |
In het Museum Arnhem loopt een tentoonstelling over het werk van Jan Mankes. Ik denk dat het een belangrijke tentoonstelling is want tweederde van zijn oeuvre is er te zien. Bijzonder werk, hele kleine, pietepeuterige schilderijtjes, heel precies en licht allemaal, bijna transparant en zwevend. Als onderwerp heel vaak vogeltjes, dood en levend. Of andere kleine dieren zoals egels, marmotten en geiten. Daarnaast een aantal zelfportretten en portretten van zijn ouders. Hij blijft altijd dicht bij huis. Hij is maar 30 jaar oud geworden want hij kreeg eerst tbc en daarbij ook nog de Spaanse Griep.
![]() |
steenuil op beker en twee geitjes in het bos |
![]() |
tijdlijn en zelfportret met steenuil |
Het museum heeft in de eigen collectie een aantal werken van Carel Willink en andere Nederlandse realisten.
![]() |
twee Willinks en een voorstudie van het slangenmens van Pyke Koch |
Het centrum van Arnhem is zeer uitgebreid, het winkelaanbod echter niet anders dan in de rest van Nederland. Maar één fenomeen kan ik niet onvermeld laten. Ik denk, en ik overdrijf hier echt niet, dat ik meer dan honderd kapsalons ben gepasseerd. In het centrum en ook in de buitenwijken. Daarvan meer heren 'barbershops' dan damessalons. Dus hoe zit dat hier met de heren in Arnhem, gaan ze elke week naar de kapper?
Twee uitgebreide boekwinkels in het centrum waarvan een met een hele verdieping tweedehands. Mooi boek gekocht over kleurtoepassing in textiel van de hand van 100 textielkunstenaars. En een boek met kleuranalyses van kleur in kunst. Hierin een pagina met zestien donkere, bijna zwarte kleurvlakjes. Het zijn de kleuren van de pupillen van de ogen in de portretten van Vermeer. Hoe ver kan je gaan? En hoe hebben ze dat gemeten, als het is gedaan aan de hand van kleurreproducties dan heeft het hele onderzoek geen enkele waarde.
de stad vanaf de kerktoren |
de stad vanuit een glazen balkon, toch wat ongemakkelijk |
Tot slot in Arnhem iets heel toeristisch gedaan, De toren van de Eusebiuskerk beklommen (met een lift) en niet alleen van het uitzicht over de stad genoten maar ook in een van de glazen balkons gestaan die buiten aan de kerktoren hangen. Echt iets voor gillende schoolklasjes. Op de begane grond van de kerk een kleine opstelling van modeontwerpen van de opleiding aan de Arnhemse kunstacademie. Arnhem timmert nogal aan de weg als het gaat om mode, er is zelfs een modekwartier in de stad en een jaarlijks Fashion & Design festival. De kunstacademie van Arnhem gold altijd als de beste van Nederland, misschien nog steeds. Hoger aangeschreven dan de Rietveld academie in Amsterdam. Enkele van mijn klasgenoten destijds zijn ook vanuit Utrecht naar de academie in Arnhem gegaan.
Genoeg te doen in die kerk. Het orgel wordt gerestaureerd, uitleg over de geschiedenis van Gelre, het praalgraf van de Hertog van Gelre, catacomben met grafkamers, filmpjes, winkeltje met Arnhemse meisjes, enz.
creaties van de modeopleiding |
restauratie orgelpijpen |
praalgraf van Hertog Karel van Gelre |
Jeroen Punt - oud collega - vertelt in een filmpje iets over harnassen |
Ik zou toch ook iets moeten vertellen over het treinstation van Arnhem, met enige tegenzin. Het is natuurlijk een spectaculair gebouw van Ben van Berkel, maar als je weet dat het een kopie is van een vliegveldterminal in New York (de architect ontkent dat niet), als je bedenkt dat zijn Erasmusbrug in Rotterdam gepikt is van Calatrava (rechtszaak), als je weet dat alle projecten van Van Berkel miljoenen over budget gaan, als je weet dat het in mijn maquettetijd al moeilijk samenwerken was met zijn bureau UN studio en dat ze grof geld rekenden voor elke snipper informatie die ze moesten aanleveren, en als je ook nog weet dat ik eens vreselijk de weg kwijt geraakt ben in de onmogelijke parkeergarage onder het station, dan kan je begrijpen dat ik geen fan ben van Ben van Berkel.
Zondag 22 juni. In de metro een verwarde man die vertelde dat Jezus de enige juiste weg was. Zonder verdere kleerscheuren in Schiedam aangekomen. Bekend station, ik ben hier een paar jaar lang elke werkdag overgestapt.
Met de kleuren van Schiedam doelt men hier niet op kleuren in de bebouwde omgeving maar op de diversiteit van de bevolking. Op een groot plein, voor een nog groter theater, staan panelen met foto's van gezichten, elk gezicht tegen een achtergrond van een Pantone kleur die gezocht is bij de huidskleur. Zo heeft iedereen een nummer gekregen. Wat ben jij? Ik ben een 57-7C. Ik begrijp later dat het gaat om een heel groot kunstproject in het kader van 750 jaar Schiedam.
Schiedam heeft het niet makkelijk, het moet het op veel fronten afleggen tegen grote broer Rotterdam. Toch heeft het een heel mooi historisch centrum en dat heeft Rotterdam dan weer niet. Het heeft havens, oude pakhuizen, historische schepen, bruggen, enz. Maar kom niet buiten het centrum want daar is het uitgesproken lelijk en vies. Een stad met twee gezichten. Bovendien een stad die van zijn jenever-imago probeert af te komen.
Amsterdamse School met art deco elementen |
pakhuizen als woningen |
Waar het in Rotterdam op zondag net zo druk is als elke andere dag van de week, of misschien nog wel drukker, valt er in Schiedam op zondag niets te beleven. Bijna alles is dicht, op een paar terrassen na. Dat biedt de gelegenheid om goed naar geveltjes te kijken. Een mooi Amsterdamse School pandje, ooit gebouwd als bioscoop, volgens een bordje door de gemeente gerestaureerd en nu leegstaand. Op korte afstand van elkaar drie winkelpandjes met onderpui van gekleurde geglazuurde stenen, zie je niet zo vaak. Pakhuizen omgebouwd tot woningen. Wat niet meehelpt om het beeld wat aantrekkelijker te maken is de onheilspellende lucht. Een oude man mompelt "denk da we een buitje krijge" en niet veel later begint het te spetteren. Ik vlucht naar een terras met grote parasols, tijd voor lunch.
![]() |
kleurige geglazuurde stenen, geel met een paar blauw streepjes |
Hoofddoel, of eigenlijk enige doel vandaag, is het Stedelijk Museum Schiedam. Er is een omvangrijke expositie met het werk van Daan van Golden. Internationaal vermaard kunstenaar met werk in grote musea. Een kunstenaar waarbij ik me ga afvragen wanneer iets kunst is. Als je een geruite theedoek heel precies naschildert is dat dan kunst of alleen maar kunde. Of een Japans pakpapiertje, of een behangmotiefje, of een schilderij van Matisse alleen in contour. Eigenlijk bedacht hij zelf niets maar hergebruikte bestaande beelden. Grappig is een toespraak die hij heeft gehouden bij toekenning van een prijs. De toespraak bestond geheel uit citaten van andere kunstenaars. Picasso: "Als ik geen blauw heb neem ik rood". Zelfs voor zijn toespraak bedacht Golden niets zelf, maar gebruikte hij woorden van anderen.
Andere exposities in het Stedelijk kunnen me niet echt boeien. Ik word een beetje moe van al die "politiek correcte" exposities, over inclusiviteit, over achterstelling van vrouwen, over minderheden, over vluchtelingen, over integratie, over duurzaamheid, over misstanden, over slavernij, over, over, over. Kan het niet gewoon gaan over iets wat mooi is?In de kleine museumwinkel, vooral gericht op kinderen, een aantal boeken over kleur, maar ik heb ze allemaal al. Mooi boek over een Engelse kunstenaar die buitenkunst maakt van gevonden materialen, zoals afgebroken schuttingen van bouwplaatsen, met resten van afgescheurde posters en graffiti. De collage-achtige platen in het boek doen me sterk denken aan collages van pop-art kunstenaar Robert Rauschenberg waar ik vroeger fan van was, totdat hij door de mand viel bij een tentoonstelling in München waarbij hij alleen maar opengevouwen kartonnen dozen aan de muur plakte. Boek niet gekocht want te duur. Maar een leuk alternatief is een filmpje waarbij door het boek gebladerd wordt. Heb je toch een beetje van dat boek.
https://www.instagram.com/reel/DLHXqK5IZNr/?utm_source=ig_web_copy_link
Wageningen kun je gerust overslaan. Er is niets.
Maar er is één hele goede reden om wel naar Wageningen te gaan en dat is beeldengalerij Het Depot. Waarom is dit niet veel bekender? Omdat het in Wageningen is waarschijnlijk.
Een particuliere collectie, gratis toegankelijk, in een enorm gebouw van vier verdiepingen, nog twee bijbehorende villa's en een beeldentuin. Voeg daarbij een goed restaurant en een uitgebreide museumwinkel en je hebt Het Depot. In het restaurant komen zelfs mensen uit de omgeving lunchen die helemaal niet naar de beelden gaan.
Bij de beelden zijn geen bordjes met makers en beschrijvingen maar alleen een nummer. Dat nummer correspondeert met een beeldengids waarin alle informatie staat. Die kost dan 1 euro maar daar kun je eigenlijk niet van buiten want anders zit je aan het eind met veel vraagtekens.
Ik heb hier veel meer tijd doorgebracht dan ik vooraf verwacht had. Zelfs zoveel te zien dat ik vergeten ben naar de thematentoonstelling over gipsen te gaan. Dus ik moet binnenkort nog een keer terug. Wageningen heeft zelf geen treinstation maar er gaan heel regelmatig drie buslijnen tussen Ede en Wageningen, en dat is wel goed te doen.
Ik ben niet heel bekend met beeldhouwkunst in Nederland maar de beelden die hier te zien zijn lijken me van een hoog niveau. Soms vraag je je af hoe het gemaakt is, soms alleen mooi, soms griezelig, en heel vaak verrassend. Rode draad door de hele collectie is het menselijk lichaam. Bijzonder vond ik een kinetisch beeld van een lichaam opgebouwd uit fragmenten die steeds van elkaar af bewegen en dan weer samenkomen. Ik heb met bewondering naar het mechaniek aan de achterkant gekeken. Handige jongens die beeldhouwers.
Een dag later dan de bedoeling was vanwege de treinstakingen, bezoek ik vandaag Alkmaar. Mijn relatie met Alkmaar gaat terug naar de tijd dat ik nog maquettes maakte. We hadden een stadsmaquette van Alkmaar gemaakt voor in het toen net nieuw gebouwde stadhuis. Dat staat op een soort schiereiland, heeft de vorm van een banaan en eindigt op de kop in een punt. Die punt veroorzaakt binnen een driehoekige ruimte en daar was de maquette op afgestemd. De maquette bestond dus uit een driehoekige tafel van een paar vierkante meter. Niet iedereen binnen de gemeente Alkmaar kende een zelfde waarde toe aan de maquette en ongeveer een jaar later, toen de driehoekige ruimte ergens anders voor nodig was, gingen er stemmen op om de maquette maar weg te gooien. Door inzet van één man, met de volgens mij typisch Noordhollandse voornaam Joan, bleef de maquette behouden en kreeg een plaatsje tegenover de afdeling Sociale zaken. Maar toen iemand daar te horen kreeg dat zijn uitkering zou worden opgezet ging hij door het lint en smeet een volle kop koffie, met melk en suiker, over de maquette heen. Ik geloof dat we met twee man een week lang, zittend op onze knieën, huisjes hebben moeten schoonwassen. Dat was voor mij Alkmaar.
![]() |
stadhuis en maquette |
In Alkmaar schreeuwt alles KAAS. Dat begint al voor het station, met stapeltjes van steeds twee kazen van beton, die uitnodigen om op te gaan zitten. Dat kun je beter niet doen want er zitten fonteinen in verborgen. Het stationsgebouw zelf is een ontwerp van Abe Bonnema.
het station van Bonnema |
Wat is toch het geheim van Noordhollandse kaas. Dat wilde ik nou wel eens weten. Ik kom zelf uit een kaasregio maar voor mij geen Goudse, Stolwijkse of Vlister kaas, of wat voor kaas uit de Krimpenerwaard dan ook, er gaat niets boven oude Noordhollandse. Vanuit de trein zie ik koeien op weilanden die er toch wel een beetje anders uit zien dan bij ons. Niet van die strenge rechthoeken met alleen gras en kaarsrechte sloten, geen groene woestijn, maar soms ook kronkelende sloten en struikjes en andere gewassen op de weilanden. Is dat het? Hebben de koeien meer afwisseling in hun voeding hier? En zijn ze gelukkiger als ze niet alleen in rechte lijnen heen en weer hoeven te lopen? (melkpakkenwijsheid: koeien slapen maar 20 minuten per dag)
In de stad heb ik geprobeerd om vergelijkingsfoto's te maken, toen en nu foto's bij twee schilderijen die mijn vader heeft geschilderd en die laatst in de expositie hebben gehangen. Nageschilderd van Cornelis Springer en J.J.C. Spohler. Tijdgenoten ongeveer (romantiek) en met hetzelfde grachtje met ophaalbrugje en in de verte de waag. De vergelijking lukte niet heel erg goed, vooral vanwege de uitbundig in blad staande bomen die al het zicht wegnemen.
Donderdag 12 juni
Een dag met hindernissen. De bus naar Rotterdam strandde al snel vanwege vastgelopen remmen. Het stonk verschrikkelijk naar verbrand rubber. Bijna een half uur moeten wachten op een andere bus. Op station Blaak was de verlichting boven de perrons uitgevallen en dat is niet handig voor een ondergronds station. In het duister bijna een half uur moeten wachten omdat ik de aansluiting natuurlijk miste door die kapotte bus. De treinrit verliep ook niet volgens plan. Vlak voor Roosendaal maakte de trein een noodstop. Daar stonden we dan in de weilanden. Mannen met gele hesjes liepen buiten de trein heen en weer. Bleek een aanrijding met een ree, gelukkig geen mens. De laatste keer iemand met een vuilniszak. Daarin de resten van de ree die ze tussen de wissel vandaan hadden moeten peuteren (conducteurstaal).
Afijn, meer dan een uur later dan gedacht dan toch Bergen op Zoom. Eerste indruk is: kleinschalig. Klopt ook wel want deze plaats is nog iets kleiner dan Gouda. Een mini treinstation met twee sporen en niet eens een elektronisch aankondigingenbord. Bij ons hebben zelfs de bushaltes meer te bieden.
vestingstad Bergen op Zoom |
zo maar een straatje |
Hoofdattractie van Bergen op Zoom is De Markiezenhof. Zo druk als het op straat was zo stil is het binnen in de Markiezenhof. Een suppoost zei: je hebt de ruimte vandaag, het is uitzonderlijk rustig. Hij begreep ook niet hoe dat kwam. Enige activiteit kwam van de voorbereidingen voor een bruiloft die later op de dag zou plaatsvinden.
Markiezenhof |
Toch is het Markiezenhof zeker de moeite waard. Mooi gebouw, gevarieerde collectie, van oud historisch tot modern. Een bijzondere tijdelijke tentoonstelling was ingericht voor de schilder Joop Mijsbergen. Ik had nooit van de man gehoord maar was erg onder de indruk van zijn kleurgebruik in olieverfschilderijen en aquarellen. Het is al een wat oudere man dus met een enorm oeuvre. Ik denk dat er wel tussen de 30 en 40 werken hingen. Later bij de balie een boekje over hem gekocht over werken die steeds de mythologie als uitgangspunt hebben. De Argonauten en Medea komen ook ruim aan bod, daar heb je het Gulden Vlies weer. Ik vond zijn andere werk zeker zo interessant.