Grand Tour deel 9 - Alkmaar; alles is kaas

Alkmaar - kaasmuseum, stedelijk museum en de schilderijen van Springer

Een dag later dan de bedoeling was vanwege de treinstakingen, bezoek ik vandaag Alkmaar. Mijn relatie met Alkmaar gaat terug naar de tijd dat ik nog maquettes maakte. We hadden een stadsmaquette van Alkmaar gemaakt voor in het toen net nieuw gebouwde stadhuis. Dat staat op een soort schiereiland, heeft de vorm van een banaan en eindigt op de kop in een punt. Die punt veroorzaakt binnen een driehoekige ruimte en daar was de maquette op afgestemd. De maquette bestond dus uit een driehoekige tafel van een paar vierkante meter. Niet iedereen binnen de gemeente Alkmaar kende een zelfde waarde toe aan de maquette en ongeveer een jaar later, toen de driehoekige ruimte ergens anders voor nodig was, gingen er stemmen op om de maquette maar weg te gooien. Door inzet van één man, met de volgens mij typisch Noordhollandse voornaam Joan, bleef de maquette behouden en kreeg een plaatsje tegenover de afdeling Sociale zaken. Maar toen iemand daar te horen kreeg dat zijn uitkering zou worden opgezet ging hij door het lint en smeet een volle kop koffie, met melk en suiker, over de maquette heen. Ik geloof dat we met twee man een week lang, zittend op onze knieën, huisjes hebben moeten schoonwassen. Dat was voor mij Alkmaar.

 

stadhuis en maquette

In Alkmaar schreeuwt alles KAAS. Dat begint al voor het station, met stapeltjes van steeds twee kazen van beton, die uitnodigen om op te gaan zitten. Dat kun je beter niet doen want er zitten fonteinen in verborgen. Het stationsgebouw zelf is een ontwerp van Abe Bonnema.

het station van Bonnema

Noordhollandse kaas

Wat is toch het geheim van Noordhollandse kaas. Dat wilde ik nou wel eens weten. Ik kom zelf uit een kaasregio maar voor mij geen Goudse, Stolwijkse of Vlister kaas, of wat voor kaas uit de Krimpenerwaard dan ook, er gaat niets boven oude Noordhollandse. Vanuit de trein zie ik koeien op weilanden die er toch wel een beetje anders uit zien dan bij ons. Niet van die strenge rechthoeken met alleen gras en kaarsrechte sloten, geen groene woestijn, maar soms ook kronkelende sloten en struikjes en andere gewassen op de weilanden. Is dat het? Hebben de koeien meer afwisseling in hun voeding hier? En zijn ze gelukkiger als ze niet alleen in rechte lijnen heen en weer hoeven te lopen? (melkpakkenwijsheid: koeien slapen maar 20 minuten per dag)

In de stad heb ik geprobeerd om vergelijkingsfoto's te maken, toen en nu foto's bij twee schilderijen die mijn vader heeft geschilderd en die laatst in de expositie hebben gehangen. Nageschilderd van Cornelis Springer en J.J.C. Spohler. Tijdgenoten ongeveer  (romantiek) en met hetzelfde grachtje met ophaalbrugje en in de verte de waag. De vergelijking lukte niet heel erg goed, vooral vanwege de uitbundig in blad staande bomen die al het zicht wegnemen.

 

Aan het einde van deze gracht staat de kaaswaag en daar is nu het kaasmuseum. Daar weten ze alles over kaas natuurlijk. De trap naar boven is kaas en de dame bij de ontvangst roemt mijn kaaskleurige rugzak. Leuk om de traditionele kaasmakerij weer eens te zien, die ik als kleine jongen zelf heb gezien op de boerderij van Van Zelderen waar ik altijd ging spelen. Van de fabrieksmatige productie wist ik eigenlijk niets, er is een informatief filmpje dat speciaal voor mij wordt opgestart. Aan de muur twee "stambomen" met de fusies van de vele kleine kaasmakerijen tot de twee grote fabrieken die er uiteindelijk uit voortgekomen zijn: Campina en Cono. Het museum wordt waarschijnlijk zwaar gesponsord door de firma Lutjewinkel want die kom je overal tegen. Dat begint al met een kaasblokje bij binnenkomst.

En ja hoor, een Gulden Vlies, niet van goud maar van aluminium o.i.d. dit keer.  Een wisselprijs die jaarlijks werd uitgereikt aan de kaasmakerij met de beste beoordeling voor smaak en geur. De prijs was sinds 1965 beschikbaar gesteld door restaurant Het Gulden Vlies. Het restaurant bestaat niet meer, en de prijs ook niet.

 

De stad Alkmaar lijdt aan putdekselarmoede dus daar kan ik kort over zijn. Tussen de vele oude pandjes kwam ik een paar kleurincidenten tegen: een jaren 30 pand van een kunstenaarscollectief met lichtpaars en lichtblauw schilderwerk en een woning met fel oranje kozijnen en donkerrode luiken.

Tijd voor het Stedelijk Museum. Heel simpel ingedeeld: beneden historie van Alkmaar, boven Bergense School. Begane grond niet toegankelijk want daar wordt een nieuwe tentoonstelling ingericht: Verlangen naar Egmond, over de schilders daar, die mis ik dus net want gaat over twee weken open.

 

Beneden heel veel schuttersstukken en portretten. Een uitleg over de staf die de provoost van een schutterij bij zich draagt, op alle grote schuttersstukken te zien. Gemaakt van ebbenhout en ingelegd met parelmoer en zilver. De Nederlanders hebben op Mauritius zoveel ebbenhout gekapt dat de boom daar nu is uitgestorven en heel Mauritius is ontbost. We hebben nog heel wat uit te leggen. Verder een kunstkast, die ze hier de "uitbundige kast" noemen. 

Boven dus Bergense School, soms wel kleurrijk maar over het algemeen toch een beetje somber.

In de museumwinkel kom ik opnieuw het tweedelige The Book of Colour Concepts tegen. Ik sluit niet uit dat ik het toch een keer ga kopen, maar nu niet. Mooie kleurige theedoeken ook.

 

Ik verlaat Alkmaar met de onvermijdelijke Rudi Carrell, wereldberoemd in heel Duitsland.