Grand Tour deel 23 - Assen - Hollandse architectuur

Assen op dinsdag 29 juli 2025

Architectuurliefhebbers kunnen hun hart ophalen in Assen, aan Hollandse bouwstijlen van eind 19e en begin 20e eeuw. Straat na straat fraaie gevels, herenhuizen, villa's. De bevolking moet rijk geweest zijn of is dat misschien nog wel. Veel eclectische bouw, met profiellijsten boven de ramen met voorgevormd stucwerk. Ook aardig wat panden met art-nouveau decoraties. Baksteenarchitectuur van eerste helft 20e eeuw. Eigenlijk een hele staalkaart van wat Nederland heeft voortgebracht. En architectuur zien betekent lopen, veel lopen.

 

Assen heeft een Bommel en Tom Poes museum. Dat was een verrassing maar helaas was het gesloten. Anders was ik er zeker binnengegaan, ik was altijd liefhebber van die strip, trouwens van alles van Marten Toonder. Ik hoop dat het blijft bestaan, het Hans G. Kresse museum is ook al ter ziele. Echte oude Hollandse helden.

\

 

Het kroningsdeksel heeft in Assen een waardige plek gekregen, op het plein voor het Drostenhuis.
 

 

Drents Museum

In het Drents Museum heb ik veel mooie dingen gezien maar ik heb niets begrepen van de opzet en de bedoelingen van het museum. Niets begrepen van de routes, van de benamingen van zalen en tentoonstellingen (Labyrinthia wat bedoelen ze er mee?), niets begrepen van de plattegrond. Ik heb me ook gestoord aan de geluidsbanden met hoorspel-achtige scenes in elke ruimte. Storend hard en alles door elkaar. Het is allemaal een beetje ver doorgeslagen en dat gaat ten koste van de beleving. Ik kan gerust zeggen dat ik geen aangenaam bezoek heb gebracht. Ik zou er graag de bezem doorhalen en alle overbodige rommel de deur uit vegen. Een expositie hedendaagse figuratieve kunst was prachtig. De titel GenF, waar slaat dat op? Dat zou dan een toonaangevend museum zijn maar ik denk dat de verkeerde mensen daar bezig zijn. Aan de collectie ligt het niet.

 

Bartje

Wie Assen zegt, zegt Bartje, althans een halve eeuw geleden. Hoe het nu met Bartje gaat in Assen weet ik niet precies maar hij is niet helemaal vergeten. Een beeld van Bartje staat in het groenperkje bij het Drents Archief, het originele beeld zou binnen in het archief moeten staan, maar dat heb ik niet gecontroleerd. Het beeld is gemaakt door beeldhouwster Suze Berkhout. Bartje heeft al veel moeten doorstaan. Het beeld had een vaste standplaats in Assen tot het werd gestolen, later teruggevonden  in Groningen. Toen van zijn sokkel gestoten waardoor beide beentjes braken. Later zijn rechtszaken gevoerd over de vervaardiging en verkoop van kleine kopieën van het beeldje in souvenirwinkels. De rechten op vervaardiging waren door de beeldhouwster exclusief gegund aan de plateelbakkerij Schoonhoven, en alle kopieën kregen een rechtszaak aan de broek. In kranten werd regelmatig verslag gedaan van de "zaak Bartje". Er bestonden zelfs in de Filipijnen vervaardigde houtsnijwerk versies waarbij Bartje opeens een Aziatisch uiterlijk had gekregen en hij had ook geen klompjes meer maar een ander soort vierkantig schoeisel. Intussen, zoveel jaren later, zijn er talloze versies van Bartje die niet allemaal even goed lijken op het originele beeld. Er is zelfs een reuzen-Bartje van kunststof. En dat bronzen ding in de tuin bij het archief lijkt ook nergens op.

 

Voor wie echt helemaal niet weet wie Bartje is. Bartje was een Drents boerenjongetje dat niet voor bruine bonen wilde bidden. Het ventje was het geesteskind van schrijver Anne de Vries, later verfilmd tot televisieserie waar heel Nederland voor thuisbleef. In veel Nederlandse huiskamers stond een wit geglazuurd of een terracotta beeldje van Bartje. Bij ons thuis dus ook (waar is dat ding gebleven?). De beeldjes werden in opdracht vervaardigd door de plateelfabriek in Schoonhoven, de voormalige fabriek naast mijn huis die enkele jaren geleden omgebouwd is naar woningen en appartementen. Bij het leeghalen van de fabriek zijn alle gipsen mallen, duizenden en duizenden, in de container gegooid en afgevoerd. Ik heb zeker 40 van zulke volle containers weg zien gaan. Het museum in Gouda wilde ze niet hebben. Het was de hele geschiedenis van de fabriek die zo de containers in ging want ze hadden alles bewaard, stellingen vol. Waarschijnlijk is Bartje ook zo aan zijn einde gekomen.